Tohumculuğun geleceği EÜ'de konuşuldu

Ege Üniversitesinde (EÜ) Tohum Teknolojisi Uygulamam ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülen 'Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Gençlerin Tohumculuk Sektörüne Kazandırılması NEETSEED' projesi kapsamında Türkiye Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (TSÜAB) iş birliği ile 'Türk Tohumculuk Sektörü 2024' konferansı düzenlendi. EÜ Ziraat Fakültesi Feyzi Önder Konferans Salonunda düzenlenen etkinliğe Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürü Şakir Berktaş, EÜ Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. İsmail Can Paylan, EÜ Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOTEM) Müdür Yardımcısı ve Bergama Meslek Yüksekokulu Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Nedim Çetinkaya, Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu, akademisyenler, uzmanlar ve öğrenciler katıldı.

“Çeşit tescil konusunda Türkiye’deki tek yetkili kuruluşuz”

Konferansın açılış konuşmasını gerçekleştiren Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürü Şakir Berktaş, merkezin tarihçesi ve çalışmaları hakkında katılımcıları bilgilendirdi. Berktaş, “Biz Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü (TTSM) olarak 1959 yılından bu yana çiftçimize en doğru çeşidin ve en kaliteli tohumun ulaşması için çalışıyoruz. Bitki çeşitlerini kayıt altına alıyor, ıslahçı haklarını koruyor, tohumların kontrol ve sertifikasyon işlemlerini yürütüyoruz. Amacımız, tarımsal üretimi geliştirmek için doğru ve kaliteli çeşitlerin ve tohumlukların tarım sektörüne girişini sağlamaktır. TTSM arşiv ve kontrol, çeşit tescil ve sertifikasyon olmak üzere üç ana başlıkta çalışmalarını sürdürmektedir. Çeşit tescili konusunda Türkiye’de tek yetkili kuruluş, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüdür. Görev alanımız tüm Türkiye’yi kapsamaktadır. Tohumculuk sektörünün veya bitkisel üretimin patent enstitüsü niteliğinde çalışmalarımızı yürütmekteyiz. Tohumculuk sektörünün en önemli bilgi kaynaklarından bir tanesi de arşiv birimidir. Arşiv birimimiz ile tescil edilen ve milli çeşit listesine kaydedilen tüm çeşitlerin standart tohumlarını saklayarak ilerleyen süreçlerde yaşanacak sorunlara karşılık muhafaza ediyoruz. Kontrol ve sertifikasyon birimimiz bünyesinde ise milli çeşit listesinde kayıtlı olarak üretilen tohumların sertifikasyonu ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Bununla birlikte uluslararası akreditasyona sahip olduğumuz için Türkiye’de uluslararası belge verme yeterliliğine sahip olan tek kurumuz” dedi.

“Tohumculukta bilimin, bilginin ve ıslahın önemi büyük”

Çeşit tescil başvurularının her geçen yıl hızla arttığını ifade eden TTSM Merkez Müdürü Berktaş, “ 2023 yılında tarla bitkileri türlerinde 480, sebze türlerinde 340, meyve ve asma türlerinde 47 olmak üzere toplam 867 yeni çeşit tescil edilirken 2024 yılı verilerinde görüyoruz ki yılın ilk yarısında tescil sayımız 628’e ulaştı. Türkiye’de tohumculuk tarihinin gelişmesine baktığınız zaman bu gelişim TTSM’nin gelişmesi ile bağlantılıdır. Bu yüzden amacımız, durmadan gelişmek ve bu gelişmeleri sürdürülebilir kılmaktır. Tohum ne zaman toprağa gömülürse gömülsün çoğalarak bereketiyle çıkıyor. Kaliteli tohum kullanırsak gıda arzının sürekliliğini de sağlarız. Biz de diyoruz ki bilim tohumunu akla, sevgi tohumunu gönüle, bitki tohumunu toprağa gömdüğünüz zaman, bire bin,  bine milyon veriyor. Tohumculukta bilimin, bilginin ve ıslahın önemi çok büyüktür. Tohum, Allah’ın bir mucizesi, ıslah da bir mühendislik harikasıdır. Bu mühendislik harikasına hizmet eden sektörde yer almak ve o sektörün paydaşlarına hitap etmek çok güzel. Ben, tüm ıslahçılara hem birey olarak, hem de toplumumuz adına teşekkür ediyorum” diye konuştu.

“EÜ TOTEM, Avrupa’daki sayılı merkezlerden biri konumunda”

EÜ TOTEM’in çalışmaları hakkında bilgi veren TOTEM Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Nedim Çetinkaya ise, “EGE-TOTEM uluslararası akreditasyona sahip; tohum hastalık analizleri, çimlendirme testleri, moleküler düzeyde hastalık dayanıklılık testleri ve genetik safiyet testleri gibi analizleri yapabilen Avrupa’daki sayılı merkezlerden biri konumundadır. Merkez olarak tohum dezenfeksiyonu, tohum gen deposu oluşturulması, ata ve yerel tohumların ve genetik mirasın korunması gibi çeşitli çalışmalar yürütmekteyiz. Çeşitli alanlarda Avrupa Birliği, TÜBİTAK ve Bakanlık projeleri çalışmaları yürütüyoruz.  EGE-TOTEM  olarak 2022-2024 yıllarında Türkiye Uzay Çalışmaları kapsamında NASA ve TÜBİTAK ile iş birliği içinde ‘Farklı Ortam ve Koşullarda Tohumların Yaşam Özellikleri’ ve Uluslararası ICARDA organizasyonu ile ‘Kurak Bölgelerde ve İklim Değişikliğinde Tarımın Sürdürülebilirliği’ alanında  çeşitli proje ve iş birlikleri geliştireceğiz” dedi.

“Hayat tohumla başlar”

Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu, “Bütün ülkeler er yada geç tohumculuk sektörüne önem veriyor, vermek zorunda. Gelişmiş ülkelerin güçlü tohumculuk sektörüne de sahip olduklarını unutmamak gerekir. İnsanımızın gıda sağlığı için ‘Hayat tohumla başlar’. Güçlü bir bitkisel üretim için, güçlü tohumculuk sektörüne sahip olmak zorundasınız. TSÜAB olarak biz de bu amaçla sektöre elimizden gelen desteği vermeye çalışıyoruz. Tohumculuk Kanunu çerçevesinde yürütülen faaliyetlerde 1980’li yıllarda yaşanan liberalizisyonla birlikte tohumun ithaline izin verilmesi, özel şirketlerin kurulmaya başlamasıyla birlikte özel sektör bu alanda mesafe almaya başlamıştır. Önemli nokta ise 2006 yılında 5553 sayılı Tohumculuk Kanunuyla birlikte Türkiye Tohumcular Birliği ve alt birimlerin kurulmasıdır. Özellikle 2006 yılındaki düzenlemelerin zemine oturtulmasıyla birlikte özel şirketlerimiz de gelişmeye ve artmaya başlamış, üyelerimiz yatırım yapmaya başlamışlardır. Tohumculuk özel alan isteyen bir faaliyettir. Hedefimiz global bilgiyi yerelde aktifleştirerek; bilgili ve uzman çiftçiler ile tarımsal üretimde verim ve kalite artışı sağlamak, ıslahın temeli olan genetik materyali uluslararası kaynaklardan temin etmek, sektör olarak zenginleştirilmiş ürün portföyü ile ülkemiz insanlarının gıda ihtiyacını karşılayacak üretim gerçekleştirmek ve dünya tohumculuk sektöründe lider ülkeler arasında yer almaktır. Önceliğimiz, ihtiyacımızı kendi genetik kaynaklarımızdan ıslah edilen tohumlarla sağlamak, ürün ve tecrübemizi uluslararası pazara yayıp yurt dışında da yatırımlar yaparak dünya ölçeğinde yer almaktır. Biz, tohumculukta ihracatçı bir ülkeyiz. Alan dışında ticari kazanç amaçlı yapılan yanlış değerlendirmeler sektöre zarar vermektedir” dedi.

Konuşmaların ardından katılımcıların soruları cevaplayan TTSM Merkez Müdürü Şakir Berktaş ve TSÜAB Genel Sekreteri Doç. Dr. Hamit Ayanoğlu’na katkılarından dolayı Dr. Öğr. Üyesi Nedim Çetinkaya tarafından teşekkür hediyeleri takdim edildi.